Calymath
Özet
Kayseri
Kedi Evi kurulduğu günden itibaren 3 yıllık sürede dünyaya
gelen kedilerin kaydı tutuldu. Doğan yavrularda 2 yaşına gelmeden
ölümler meydana geldi. Cinsiyetlere göre ölüm ve doğum
tabloları hazırlandı. Dişi kedilerin üremeye katılma şansının
erkeklerden daha az olduğu tespit edildi. Dişilerin doğum oranı,
erkeklerin doğum oranının %52'si kadar olduğu hesaplandı.
Araştırma
Kayseri Kedi Evi
(yada Ev) faaliyetine sokakta iki tekir ebeveyinden doğduğunu
tahmin ettiğimiz La Félin isimli van kedisini ıslaha almamızla
başladı. Daha sonra Patisaray İstanbul Kedi Severler Derneği'ne
üye olarak Dünya Kedi Federasyonu'ndan WCF-0302-TR-15489-2017
lisans numarasıyla Calymath's Cattery isim tescilini aldı [1].
Ev için hem Calymath's Catterry, hem Kayseri Kedi Evi ismini
kullanmaktayız. Ev olarak sadece safkan yerli ırk kedileri
korumayı, yetiştirmeyi, klasik ıslah yöntemleri ile yerli ırk
kedilerin ırk standardını geliştirmeyi, aynı zamanda dünyaya
gelen yavruların yaşam kalitesini arttırmayı, yerli ırk kedilere
marka değeri kazandırmayı amaçlamaktayız. Bu amaç için yerli
ırkları koruyan, deneysel bir dizi program oluşturduk. Şuan
kedilerle ilgili konularda ücretsiz danışmanlık sağlıyoruz[1,2].
Cattery'nin
tam karşılığı Türkçe'de yer almamaktadır. Türkçe'ye kedi
evi olarak geçmişse de, bu tanım Cattery'i tanımlamakta eksik
kalmaktadır. Çünkü kedi evlerinin amacı sadece saf kan kedi
yetiştirmez ya da sığınma evi gibi görev yapmaz. Yine de bu
çalışmada Ev tabirini kullanmayı tercih ettik.
Bu
çalışmada Ev'de, van kedilerini ıslah çalışmalarını
sürdürdüğümüz Nisan 2016 – Nisan 2019 tarihleri arasında
dünyaya gelen yavru kedilerin ölümleri görüldü. Ev'de
yetiştirdiğimiz van kedilerinin ırk standardını geliştirme
çalışmalarımız esnasında karşımıza çıkan yavru ölümleri
sorununu anlamak, bilançolarını öğrenmek amacıyla bu çalışmayı
derledik. Bu sayede gelecek ıslah çalışmaları açısından
kedilerin ölümlerinin mahiyetini, van kedilerinin ırk standardını
geliştirme sürecinin ne kadar sürebileceğinin hesaplanması
hedeflenmektedir. Halen Ev'in van kedilerini ıslah, ırk standardını
yükseltme çalışmaları devam etmektedir. Çalışmalarımızı Ev
için koyduğumuz prensipler doğrultusunda yürüttük. Bu
prensipler Patisaray İstanbul Kedi Severler Derneği (yada
Patisaray) ve Dünya Kedi Federasyonu'nun (yada WCF) koyduğu
kurallarla uyumludur [1,3].
Materyal ve Metot
Çalışma
1 Nisan 2016 tarihinden 3 Nisan 2019 tarihine kadar geçen zaman
zarfını kapsayan bir çalışma olup, Kayseri Kedi Evi'nde meydana
gelen yavru van kedilerinin doğumları üzerine yapıldı.
Ev'deki
kedilere henüz secere çıkartılamadı. Anne ve baba van
kedilerinin fenotipleri, morfolojileri, ırkları ve ırk
standartları göz önünde bulundurularak eşleştirildi, van
kedilerinin ırk standardını geliştirmek için klasik ıslah
yöntemleri kullanıldı. Eşleştirmelerde WCF ve Patisaray'ın
belirlediği kurallara bağlı kalındı, Ev için koyduğumuz
prensipler izlendi. Buna göre yeni nesiller planlandı.
Eşleşen
kedilerimizin Ev'de dünyaya getirdikleri nesiller izlendi. Doğan
yavrular da dahil olmak üzere bütün kedilerin özellikleri Ev'de
kayda alındı, her kedi için bir dosya oluşturuldu. Ancak makalede
sadece üremeye katılan kedilerimizin isimlerine yer verildi.
Doğan
yavrular eğer sahiplendirilmiş ise ve sahipleri tarafından bilgi
aktarımı kesilmişse yavrular sağ fakat üremeye katılmamış
olarak kabul edildi.
Eğer
kediler sahiplendirilmiş ve üremeye katılmışlarsa ya da kedi
Ev'de doğum yapmışsa isimleri, eşleri, renkleri, doğum
tarihleri materyal başlığı altında bu makalede belirtilmiştir.
Doğan
yavrularının sayıları ve ölenlerin sayıları, ölenlerin ölüm
yaşları, doğum / ölüm oranları sonuç başlığı altında
hesaplandı, doğan yavruların ölüm yaşları ile doğum oranları
kıyaslandı.
Hamilelikle
sonuçlanmayan eşleşmeler, üremeye katılmamış sayıldı.
Başarısız çiftleşmeler sadece sayı olarak sonuç başlığı
altında belirtildi. Başarısız çiftleşmeler, her bir çift
kedinin çiftleştikleri kızgınlık dönemleri, başarısız
çiftleşme olarak sayıldı. Bu sayı her bir çift için başarısız
çiftleşme dönemi olarak kayda alındı.
Kedilerin
renk kodları ve renk isimleri açıklarken E.M.S. Kodu olarak
bilinen, WCF tanımlanmış kodlar referans alınmıştır [4,5,6].
İmkânlar
dahilinde olmadığından fotoğraflama, metrik ölçüm ve
değerlendirme yapılamadı, makaleye konulmadı. Materyal başlığı
altında sadece üremeye katılan kedilerimizin göz renkleri, kürk
renkleri, tüy uzunluklarına yer verildi.
Irk
isimleri WCF'nin tanımlarına göre ayrımlandı [1].
Ev'e
ait dişilerden La Félin, Boncuk, Zehra, Prenses Pamuk isimli van
kedileri ile eve ait olmayan Miya isimli tarçın renkli point
desenli siyam kedisi, Percian Pamuk isimli iran kedisi üremeye
katıldı.
Şeker,
Yorgan, Akkuş, Münker, Bıdık isimli van kedilerin tümü eve
aitken, Nağu isimli Anadolu kedisi Kayseri ili Şehir merkezinde
serbest dolaşan bir sokak kedisidir. Nağu, ölünceye kadar
izlediğimiz sokak kedilerinden bir tanesiydi. Nağu ve La Félin, La
Félin'i ıslaha almadan evvel çiftleşmişlerdi. Doğan yavruları
ise annelerini ıslaha aldığımız kedi evimizde doğdular.
La
Félin, Zehra, Yorgan isimli kedilerimizin Nağu ile aynı
lokasyondan değişik zamanlarda sokaktan izole edilip koruma
programımıza dahil edildi, daha sonra ıslaha katıldı. Ancak
ıslaha katılma tarihleri ya da sokaktan nezaman izole edildiği
kayda alınmadı.
Şeker
WCF üyesi Dünya Kedi Irkları Derneği (DKED) tarafından
secerelidir. Diğer kedilere secere alınamadı.
Şeker,
Nağu, Yorgan, La Félin, Boncuk, Zehra, Miya, Prenses ve Percian
Pamuk isimli kedilerin akraba olma ihtimalinin olmadığını kabul
ediyoruz.
Miya
ile Şeker'den doğan 5 kediden üremeye katılan Münker ile Prenses
Pamuk kardeşlerdir. Bıdık isimli erkek kedimiz ise, Prenses Pamuk
ile Yorgan'ın oğludur.
Akkuş,
Şeker ile La Félin'den doğmuştur.
Sahiplendirilen
ve sahipleri tarafından bilgi akışı kesilen kediler ve üremeye
evde katılmayan ve takibi yapılamayan diğer kediler bu çalışmada
sağ fakat üremeye katılmamış olarak değerlendirildi.
Üremeye
katılan kedilerimizin isimleri, doğum tarihleri, dünyaya
getirdikleri yavru sayıları ve renk kodları (yada E.M.S.) kodları
aşağıdaki tabloda verildi.
Üremeye
Katılan Bireyler:
Dişi | Doğum tarihi | Renk kodu | Yavru | Erkek | Doğum Tarihi | Renk kodu | Yavru |
La Félin | 01/01/14 | TUV W 63 LH | 16 | Şeker | 25/06/16 | TUV W 62 SH | 12 |
Boncuk | 07/07/16 | TUV W 62 SH | 9 | Yorgan | 01/01/15 | TUV W 61 SH | 9 |
Zehra | 01/09/17 | TUV W 61 LH | 3 | Akkuş | 20/08/17 | TUV W 62 LH | 6 |
Prenses Pamuk | 10/09/17 | TUV W 62 SH | 3 | Münker | 10/09/17 | ANA N 01 61 SH | 5 |
Miya | 01/08/15 | SIA B 32 | 5 | Bıdık | 29/05/18 | TUV W 61 SH | 3 |
Percian Pamuk | 20/05/15 | PER W 62 LH | 2 | Nağu | Bilinmiyor | ANA N 03 62 SH | 3 |
Ortalama | 6,33±5.354 | Ortalama | 6,33±3,5590 |
TUV :
Van Kedisi. SIA : Siyam. PER : İran. ANA : Anadolu kedisi
61 : Mavi gözlü. 62 : Sarı gözlü. 63 :Sarı-Mavi tek gözlü
N 01 : Sadece Siyah tüylü N 03 : Siyah Beyaz Tuksedo desenli
B : Çikolata W : Beyaz SH : Kısa tüylü LH : Uzun tüylü.
32 : Tonkinese point desenli.
61 : Mavi gözlü. 62 : Sarı gözlü. 63 :Sarı-Mavi tek gözlü
N 01 : Sadece Siyah tüylü N 03 : Siyah Beyaz Tuksedo desenli
B : Çikolata W : Beyaz SH : Kısa tüylü LH : Uzun tüylü.
32 : Tonkinese point desenli.
Ev'e
ait olmayan Miya ve Percian Prenses isimli kedi sahiplerinin beyanına
göre doğum tarihi kaydedildi. La Félin, Zehra, Yorgan isimli
kedilerimizin doğum tarihleri gözlemlerimiz, kedilerin hikâyeleri
ve veteriner tespiti ile belirlendi, aşı karnesine yukarıdaki
tabloda belirtilen tarihler kaydedildi. Ancak Nağu hakkında daha
fazla bilgi bulunmuyor.
Sonuç
Doğan
yavrulardan ölümlere ilişkin tablolar aşağıda verildi. Ortalama
doğum 3.8±1.23, ortalama ölüm 1,7±2.01 olduğu sonucuna varıldı.
Üreme
ve Yavru Ölümleri Bilanço Tablosu:
Anne | Baba | Doğan Erkek |
Doğan Dişi |
Doğan Toplam |
Ölen Erkek |
Ölüm Yaşı |
Ölen Dişi |
Ölüm Yaşı |
Not |
La Félin | Nağu | 3 | --- | 3 | 1 | 18 ay | --- | --- | |
La Félin | Şeker | 2+3 | 1+1 | 3+4 | --- | --- | --- | --- | * |
La Félin | Akkuş | 4 | 2 | 6 | 4 | 0-3 ay | 2 | 0-3 ay | ** |
Boncuk | Yorgan | 3 | 1 | 4 | --- | --- | 1 | 3-12 ay | |
Boncuk | Münker | 1 | 4 | 5 | 1 | 0-3 ay | 3 | 0-3 ay | |
Prenses Pamuk | Yorgan | 3 | --- | 3 | --- | --- | --- | --- | |
Zehra | Bıdık | 1 | 2 | 3 | 1 | 0 | 2 | 0 | *** |
Miya | Şeker | 3 | 2 | 5 | --- | --- | 1 | 0-3 ay | *4 |
Persian Pamuk | Yorgan | 2 | --- | 2 | 1 | 3-12 ay | --- | --- | |
Toplam | 25 | 13 | 38 | 8 | --- | 9 | --- | ||
Doğum başı yavru Ortalaması | 2,5±0.97 | 1,3±1.25 | 3.8±1.23 | 0.8±1.23 | 0.9±1.10 | *5 |
* Şeker'le
La Félin iki defa çiftleşti.
** Akkuş
La Félin ile Şeker'in oğlu. Kaza eseri sonucu çiftleşen bu anne
oğuldan son derece sağlıklı yavrular dünyaya geldi. Fakat anne
üst üste 3 dönem çiftleşmiş oldu. Sütü kesilince strese giren
La Félin yavruların hepsini yedi.
*** Zehra
düşük doğum yaptı. Ölüm yaşı 0 olarak belirtildi.
*4 Miya
artık yaşamıyor.
*5 Her
doğumda toplam yavru ölümü sayısı ortalaması 1.7±2.0028
Yavruların
cinsiyete bağlı olarak hangi yaş aralığında kaç kedinin
öldüğü, ölen kedilerin yaşayanlara ve doğanlara oranları
aşağıdaki tabloda hesaplandı. Ölüm oranı %44, üremeye katılım
% 19,05 oranında olduğu sonucuna ulaşıldı.
Ölüm
Zamanları Bilanço Tablosu:
Ölüm yaşı | Erkek | Dişi | Toplam | Açıklama |
Düşük doğum | 1 | 2 | 3 | |
0-3 ay arasında | 5 | 6 | 11 | |
3-12 ay arasında | 1 | 1 | 2 | |
12-24 ay arasında | 1 | --- | 1 | |
2-6 yaş arasında | --- | --- | --- | * |
6 yaş üstü emekli | --- | --- | --- | * |
Toplam Ölüm | 8 | 9 | 17 | |
Toplam Doğum | 25 | 13 | 38 | |
Üremeye
Katılan Yavrular |
3 | 1 | 4 | |
Yaşayan Yavrular | 17 | 4 | 21 | |
% Oranı | %17,6470 | %25 | %19,0476 |
* Kayseri
Kedi Evi araştırmasını 3 senedir yapmakta olduğu için henüz
üremeye katılmadan emekli olan ya da üremeye katılmamış
kedilerden 6 yaşını doldurmadan ölen hiç bir kedimiz yok.
Ölüm ve doğum
oranları bütün olarak değerlendirildiğinde erkeklerde ölüm %
32 iken, dişilerde %69, toplam ölüm oranı %45dir. Ölüm oranı
en fazla ve doğum oranı en az olan cinsiyet dişi.
Erkeklerin
doğan tüm kedilere oranı % 65, dişilerinse %34'dür. En çok
doğum erkeklerde görülüyor. 1 dişi kedi doğması için yaklaşık
2 erkek kedinin de yanında doğduğu görüldü.
Kümülatif
Ölüm ve Doğum Bilançoları:
Ölüm / Doğum Oranı |
Ölüm / Doğum % Oranı |
Doğum Oranı | Doğum % Oranı |
|
Erkekler | 8/25 erkek | %32 | 25/38 dişi | %65.78947 |
Dişiler | 9/13 dişi | %69.23076 | 13/38 erkek | %34.21053 |
Toplam | 17/38 hepsi | %44.73684 | 38/38 hepsi | |
Dişi Doğum / Erkek Doğum Oranı | 13/25 | |||
Dişi Doğum / Erkek Doğum % Oranı | %52 |
3
sene içinde evimizde dünyaya gelen sadece bir yavru dişi kedi
üremeye katılabildi. Evimizde dünyaya gelen erkek kedilerden
sadece 3 tanesi üremeye katıldı. Üremeye katılan erkek
kedilerimizden
sadece birisinin annesi bu evde doğdu. Toplam
38 yavrudan 17'si üremeye katılamadan öldü.
Kedi
evinde ıslaha alınan dişi kedilerimiz ortalama her doğumda
ortalama 3.8±1.23 yavru dünyaya getirirken, ortalama 1.7 yavru
hayatını kaybetti. Üremeye katılmadan ölen yavruların ölüm
oranı ortalama % 44.73'tür.
Prensip
olarak evde kedileri erkekler ve dişler diye ayırmaktayız. Ancak
denetleyemediğimiz bir anda Akkuş'un annesi ile çiftleşmesi
sonucu istenmeyen bir gebelik süreci yaşadık. Annesiyle
çftleşmesine rağmen doğan yavruların tümü son derece
sağlıklıydılar. Eğer anneleri tarafından yenmeselerdi doğum
başarılıydı. Ancak anne dinlenme döneminde çiftleştiği ve
ideal sayıda doğması gerekenden fazla kedisinin doğması nedeni
ile strese girdi, sütü kesildi, doğan 6 yavrusunu yedi. Bu
çiftleşme olmasaydı, şubat 2019 döneminde son bir defa daha
çiftleşecek, sonra emekli edecektik. La Félin artık emeklidir,
üremeye dahil etmeyeceğiz. Bu nedenle üremeye katılım gösteren
dişilerden bir tanesinin adı bu listeden silindi.
Calymath's
Cattery prensipleri gereği yerli ırklar her yönden koruma altına
alınmalıdır, kısırlaştırılmazlar. Çünkü canlılar her an
üremek zorunda olmadıkları gibi, organları çıkartılarak
sakatlanmak zorunda da değillerdir. İleri yaşa gelen La Félin
bizim emeklilik olarak tanımladığımız koruma programına dahil
edilen ilk kedimizdir.
La
Félin ile Şeker 2 kızgınlık dönemi (yani dönem); Bıdık'ın 2
başka evdeki 2 dişi kedi ile bir dönem; Boncuk'un Ev'de 1 dönem
kalmış Duman isimli kediden 1 dönem; evde doğan ve büyüyen
Kayseri isimli Şeker ile La Félin'den olan dişi kedimizin
Yorgan'ın Persian Pamuk'dan olma oğlu Bulut isimli kedisi ile 1
dönem; Alex isimli bir siyam kedisi ile Prenses Pamuk 1 dönem
döllenme olmadan sonuçlanan başarısız çiftleşmeye katılmıştır.
Başarısız çiftleşmeye katılan erkek kedi sayısı 5, dişi kedi
saayısı 6 kedidir. Başarısız çiftleşmeye katılan dişi
kedilerden 2'sinden daha sonra yavru sahibi olduk. Başarısız
çiftleşmeye katılan erkek kedilerden daha sonra yavru sahibi
olduğumuz kedi sayısı 2 kedidir. Bu veriler dişilerden verimli
döl veren kedilerin dişi kedilere oranının %33, verimli döl
veren erkek kedilerin, erkek kedilere oranın %40 olduğunu gösterdi.
Ev'de toplam 18 farklı dönem ve eşleşme ile üreme denendi ise de
sadece 10 çiftleşme başarıyla sonuçlandı. Dolayısıyla her
çift kedinin eşleştirilmesinden istenen sonuç alınamayacaktır.
La
Félin Şeker'le iki dönem üremeye katıldı. La Félin'den 16
yavrudan sadece Şeker'den olan, mavi göz, beyaz, kısa kıllı 1
tane dişi kedimizin kulağı sağır doğdu, bunun dışında sağlık
sorunu yok ve hayatta. Ancak kulak sağılığı genetik olduğu
şüphesinden ötürü bu dişi kedimiz üremeye katılmayacak.
0-3
aylık yaşlar kritik yaşlar olup, biz bu aylarda yavruları
kesinlikle sahiplendirmeyiz. Çünkü bu yaşlarda ölüm tablosu
daha sık karşımıza çıkıyor. Yaptığımız bu gözlemde dişi
yavru sayısı diğer ideal doğumlardaki dişi yavru kedi sayısından
fazla olduğu doğumda, 0-3 aylık olana kadar hem dişilerin hem de
erkeklerin öldüğünü gördük. Dişi yavru kedi sayısı beklenen
sayıda doğduğunda ölüm gözlemlemedik.
İdeal
doğumlarda yavru sayısı 3 – 4 yavrudur. Bu kadar yavruya
kedilerimiz annelik ediyor ve ölüm riski oluşmuyor ya da en aza
iniyor. Sadece Miya isimli siyam kedisi 5 sağlıklı yavru dünyaya
getirdi ise de, yavrulardan 1 tanesi öldü. O ölen yavru diğer iki
kardeşi ile birlikte, 2 aylıkken annesinden ayrılmış, bize
teslim edilmişti. Ölen bu dişi kedimizin kardeşleri şuan son
derece sağlıklı ve üremeye katıldılar.
Üremeye
katılan Zehra isimli kedi düşük yaptı. Tekrar düşük yapma
ihtimali nedeni ile rahmi çıkartılarak kısırlaştırıldı. Şu
ana kadar üremeye katılan altı dişiden bir tane kedi düşük
doğum yaptı.
Boncuk'un
5 yavru dünyaya getirdiği doğumdan sadece 1 yavru dişiyi kurtarma
şansımız oldu. Ancak morfolojik bakımdan bizim istediğimiz
kriterleri taşımadığından üremeye katılmayacak. Boncuk ve
diğer dişi kediler son derece sağlıklılar.
Tartışma
Türkiye’de
yayılış gösteren yerli sokak kedilerini WCF, ırk adını
Anadolu kedisi olarak tespit etmiştir[7].
Yılmaz'a göre bu kedinin ırk adı Türk kedisidir [8,9].
Sosyal medyalarda kedi sahipleri ve ilgili insanlar sıklıkla tekir
kedi, sokak kedisi adını kullanmayı tercih etmektedirler ve hatta
sıklıkla kedilerinin ırkını yanlış tahlil etmekteler [10].
Tekir kavramı bir deseni ifade ederken bu isim karmaşası kedilerin
ırk standardını düşürmesine, ırk kalitesinin dejenere olmasına
yol açıyor. Çünkü sarmal desenli Anadolu kedisine de tekir,
sokak kedisi denilebilmektedir.
Kritik
tablo şudur ki; Anadolu kedisi diye tabir ettiğimiz ancak sıklıkla
tekir olarak bilinen yerli sokak kedileri, aynı van kedileri kadar
beyaz renkli Anadolu kedisini doğurabiliyor. İnsanlar bu beyaz
renki anadolu kedisinin van kedisi olduğunu düşünerek
çiftleştirecekleri van kedilerinin yavrularını bilmeden
melezleyebiliyor ve van kedilerinin ırk kalitesini düşürebiliyorlar.
İnsanların
kedilerini rastgele çiftleştirme eğiliminin altında yatan diğer
bir sebep; kedi sahiplerinin çiftleştirecekleri doğru eşi
bulamamalarından kaynaklanıyor. Yaptığımız mülakatlarda kedi
sahiplerinin kedilerinin nesillerini devam ettirmelerini istemeler.
Bunun dışında kedi sahipleri kedilerinin annelik duygusunu
yaşamasını da istemelerinden ötürü kedilerini
çiftleştirdiklerini ancak yanlış eşleştirme yaptıklarını
gördük. Fakat bu makalede bu tamamlayamadığımız anket
çalışmasına yer vermedik. Kedi sahipleri bireysel olarak
kedilerinin nesillerini nasıl programlayacakları hakkında yeterli
donanıma sahip olmadıkları gibi kedilerini sebepsiz ve mesnedsiz
nedenlerle kısırlaştırmaya empoze edenlerin baskısı altında
hissetmektedirler. Sırf bu zorluk nedeni ile sosyal medya grupları
oluşturulmuştur [11,12].
La
Félin bulunduğu lokasyon bakımından bizim için önemli bir
kedidir. La Félin'in yaşam öğküsünü araştırdığımızda
aslında iki farklı tekirden dünyaya geldiği yönünde güçlü
inanç besliyoruz. Çünkü La Félin'in ıslaha alındığı andan
sonra 3 yıllık sürede aynı lokasyondan 6 beyaz renkli van ve
anadolu kedisi ırkından olan ev kedisi sokaktan izole edildi,
sahiplendirildi. Bunlardan ikisi bu çalışmaya materyal olan Yorgan
ile Zehra'dır. Eğer van kedileri ve beyaz Anadolu kedileri bu
şekilde sokağa salınıyorsa, sokaktaki tekirlerle melezlenen
yavrular tekrar kardeşleri ile eşleşebilir ve ataları gibi van,
anadolu beyazına evrilebilir. La Félin bu şekilde dünyaya gelmiş
olabilir. Bu La Félin'in hikâyesinin böyle olup olmadığını
ancak dna analizi gibi pahalı testlerle yapmamız mümkün
olacaktır.
5199
sayılı Türkiye Cumhuriyeti Hayvan Koruma Kanunu 3.j. maddesinde
tanımlanan kontrollü hayvan statüsündeki bir kedi barınağa
bırakıldığında o kediye kurum tarafından adı geçen kanunda
güçten düşmüş hayvanlara uygulanan prosedürler uygulanarak
kısırlaştırılır. Ancak yine aynı yasaya göre nesli tehdit
altında olan hayvanların nesillerini yok edecek eylemler
cezalandırılmaktadır [13].
Aslında güçten düşmüş kavramına uymadıkları halde sahipleri
tarafından sorumlulukları üstlenilemeyecek durumdaki sağlıklı
bu kedilerin kaderi, biyotik robotlara dönüştürülmek oluyor.
Tartıştığımız bu yasaya göre karar alınacaksa bu çifte
standarttan vaz geçilmeli ve dişi safkan van kedileri özel koruma
alanlarına alınmalı, barınağa gönderilmiş ise de dişi van
kedilerin kısırlaştırılması terk edilmeli, onlar için özel
üniteler oluşturulmalıdır. Aynı çaba anadolu kedileri de dahil,
sağlıklı tüm yerli ırk kediler için gerçekleştirilmelidir.
Calymath's
Cattery prensipleri gereği yerli ırkların kısırlaştırılmasına
karşıdır. Tamamen sağlıklı bir kedinin keyfe keder
kısırlaştırılması, prensiplerimize göre hayvanı sakatlamakla
aynıdır. Canlıların her an üremek zorunda olmadıkları
gerçeğini kabul etmekle beraber organları çıkartılarak keyfe
keder sakatlama işlemini onaylamamaktayız. Sağlıklı kedileri
kısırlaştırmak yerine emekli etme tanımını önerdiğimiz bir
prensip oluşturduk, bu prensibe uygun koruma
programı planladık.
Koruma
programımıza, Ev'de ilk kez ileri
yaşa gelen La Félin için uyguluyoruz. Bu koruma programı
önümüzdeki on yıllarda başka kurum ve organizasyonlar tarafından
yaygınlaştırılacağını umuyoruz.
Dişi
yavru kedilerinin ölüm oranı Ev'de % 69.23 olmasına ilaveten dişi
kedilerin dünyaya gelme sıklığı çok düşük olduğu görüldü.
Dişi kedilerin doğum oranı %34.21. Bu kedilerin %69.23'ü üremeye
katılamıyorlar. Buna karşın erkekler daha sık şekilde üremeye
katılabiliyorlar. Ev'de ıslah çalışmalarımızı yürütmek için
sadece iki erkek kediye ihtiyaç varsa da, şu an Ev'de 19'i erkek 25
kediye sahibiz. Dünyaya getirdiğimiz sağlıklı dişilerin
sağlıklı erkeklere oranı % 52 olması, Ev'in yükünü
arttırmaktadır. Çünkü 2 dişi kedi dünyaya getirmek için bu
tabloya bakıldığında, fazladan 4 erkek kedinin sorumluluğunu
almak ve takip etmek gerektiğini genel olarak düşünebiliriz.
Erkek
kediler açısından üremeye katılma sorun olmuyor. Sadece 2 erkek
kediyi himaye altına alarak cins standardını koruyacak
eşleştirmeler yapılabilirken, Ev'de dünyaya gelen yavruların
%65'i erkek. Bu oranın yüksek oluşu nedeni ile üremeye Ev'de
doğan 3 erkek katılma şansı buldu. Üstelik bu erkeklerden bir
tanesinin babası Ev'de doğdu. Annesi Ev'de doğan dişi kedi henüz
yok. Bu tablo bize gösterdi ki; erkek kedilerin üremeye katılma
şansı ya da sıklığı dişi kedilerden daha yüksek.
Sahiplendirme
çalışmalarımızda yaptığımız gözlemlerde insanların erkek
kediler daha fazla tercih ettiğini gördük. İnsanlara dişi
kedileri neden istemedikleri sorulduğunda, evlerinde yeni yavruların
doğmaları halinde yavruları için gereken sorumlulukları yerine
getiremeyeceklerinden endişe ettiklerini gödük. Çünkü kedi
sahiplenmek isteyenler açısından doğan yavruları
sahiplendirmenin büyük sorun haline geleceğini düşünüyorlar.
Aslında yersiz kaygı erkek kedilerimizi sahiplendirmede kolaylık
sağlıyor.
İdeal
doğumlarda yavru sayısı 3 – 4 yavrudur. Daha fazla yavru dünyaya
geldiğinde yavrulardan erkek olanları anneden uzaklaştırmanın
gerekli, o ayırılan yavrulara ayrı ilgi ve özel çaba göstermenin
yavrulanın sağlıklı büyümesi açısından elzem olduğu
kanaatindeyiz.
Dönemi
geldiğinde üremeye katılmasını istediğimiz her çift kediden
başarılı döllenme ve doğum elde edilememektedir. Ev'de kızgınlık
dönemlerinde denenen 18 eşleştirmeden sadece %55.55'i başarılı
oldu. Eşleştirmeler her zaman istenildiği gibi olmamakla beraber
bir çok faktöre bağlı olarak başarısızlıkla sonuçlanıyor.
Bu zahmetli denemeler olumlu neticelenirse, doğum gerçekleştirdikten
sonra yavru kedilerin üremeye katılma potansiyeli %19'dur. Her
doğumda dünyaya gelen yavrunun sayısı 4 yavru olduğu düşünülürse
en az bir tanesinin üremeye katılması umulur ki; bu katılım
%25'i ifade eder. Bu oranlar kedilerin çiftleşmelerinin ne kadar
güç olduğunu ortaya koymaktadır. Dolayısıyla her çift kedinin
eşleştirilmesinden istenen sonuç alınamayacaktır.
Çiftleşmede
başarısızlık, Düşük doğum, genetik kusurlar, yetersiz sayıda
dişi yavrunun doğumu, genç yaşta ölüm ve yavru ölümlerinin
sıklığı, buna ilaveten bilinçsiz kısırlaştırma
propagandaları dişi kedilerin üremeye katılımı oldukça
zorlaştıran faktörlerdir. Her dişi kedinin 4'den fazla yavru
dünyaya getirdiği durumlarda yavrulardan bir kaçının ya da
tamamının üreme başarısını elde edemeden ölümü muhtemeldir.
Böyle bir durumda annenin tekrar yavrulaması için ya bir sene
beklemeli, ya da anneyi yoracak bir veya birden fazla dönem yeniden
doğum gerçekleştirmelidir ki, ikinci durum annenin ve yavrularının
aleyhindedir.
Nesillerin
devamını ve daha sağlıklı nesiller dünyaya getirmeyi planlamak
için dişi kedileri koruma altına almak, rastgele
sahiplendirmelerden sakındırmak, geri dönüşü olmayan ilahi
kararlardan, dişi kedileri keyfe keder kısırlaştırmalardan
kaçınmak, rastgele kısırlaştırmanın teşfik edilmesini
önlemek, kritik problemlerden dişi kedileri uzak tutmak, gerekli
yasal düzenlemeleri daha hassas değerlendirmeyle yapılandırmak
önem arzetmektedir.
Yerli
ırk kedilerle ilgili çalışmaların yetersiz olması nedeni ile
literatür çalışması yeterli değildir. Fakat bu çalışmanın
gelecekte yapılacak çalışmalara ışık tutacağını umuyoruz.
2www.twitter.com/KayseriKediEvi,
Son erişim: 07 Nisan 2019
3www.patisaray.org/pages/istanbul-kedi-severler.html,
Son erişim: 07 Nisan 2019
4World
Cat Federation (WCF),
www.wcf-online.de/WCF-EN/standard/shorthair/anatolian.html,
Son erişim: 07 Nisan 2019.
5World
Cat Federation (WCF),
www.wcf-online.de/WCF-EN/standard/semi-longhair/tuerkischvan.html,
Son erişim: 07 Nisan 2019.
6World
Cat Federation (WCF),
www.wcf-online.de/WCF-EN/standard/wems_en.html,
Son erişim: 07 Nisan 2019.
7World
Cat Federation (WCF),
www.wcf-online.de/WCF-EN/standard/shorthair/anatolian.html,
Son erişim: 07 Nisan 2019.
8YILMAZ,
Orhan, Türkiye’de Nesli Tükenen veya Tükenme Tehlikesi
Altındaki Evcil Hayvanlar, 1. Ulusal Organik Tarım ve
Biyoçeşitlilik Sempozyumu, 27-29 Eylül 2017, Bayburt.
9YILMAZ,
Orhan & all, Çanakkale İlinde Yetiştirilen Kısa Tüylü
Türk Kedisi'nin tanımlanması, Turkish Journal of Agricultural
and Natural Sciences, Sayfa 1993-1997, baskı 2, 2014.
10Https://sosyal.petlebi.com/soru-cevap-kedi-irklari,
Son erişim: 07 Nisan 2019
11www.facebook.com/groups/1749889115242907?ref=group_view_referrer=profile_browser,
Son erişim: 07 Nisan 2019
12www.facebook.com/groups/1857852377828109/?ref=group_header&view=group,
Son erişim: 07 Nisan 2019
13 5199.
hayvan koruma kanunu madde 4.e. Ve 8. maddelerine ilişkin hükümler.
Yorumlar
Yorum Gönderme